Het Groeningemonument werd opgericht ter ere van de 600ste verjaardag van de guldensporenslag die plaats vond op 11 juli 1302. 11 juli werd sedert 1973 ook als datum gekozen als feestdag voor de Vlaamse Gemeenschap (zie 4).

Voor deze 600ste verjaardag werd een wedstrijd georganiseerd waarop 10 kunstenaars reageerden. Uiteindelijk werden twee voorstellen weerhouden: een ruiterbeeld van de Maagd van Vlaanderen te paard ('Flandria Nostra') door Jules Lagae en het huidige monument ('Gulden Spore' genaamd) van de hand van Godfried Devreese, wiens inzending uiteindelijk gekozen werd. (zie 3, 5) We lezen in (5) dat deze beslissing door de jury controversieel geweest zou zijn en dat de pers dit beschreef als een schandaal en een 'konkoers-konkelfoes'. In (8) lezen we net het tegenovergestelde, daarin staan uittreksels uit persartikelen ("Gazette van Kortrijk", "L'echo de Courtrai" en "Volksbelang") waarin het beeld van Lagae als minderwaardig wordt beschouwd en aangegeven wordt dat het beeld van Devreese met kop en schouders boven de andere inzendingen uitsteekt. Hoedanook, in 1986 wordt het beeld van Lagae dan toch in brons gegoten en is nu terug te vinden op het Muntplein in Brugge.

Het Groeningemonument is 12 meter hoog en 6,8 meter breed en wordt beschouwd als een 'meesterstuk van de romantisch-realistische beeldhouwkunst in Vlaanderen' (zie 3), het mooiste monument uit die tijdsperiode in ons land (zie 8). Het werd tussen 1902 en 1906 gerealiseerd door de 'Fonderie Nationale des Bronzes' uit brussel. De onthulling vond plaats op 5 augustus 1906. Een restauratie vond plaats in 1993 en het werd beschermd op 8 juli 1998.

Het beeld -begroot op 136000 frank- werd onder meer betaald met giften van de staat, de provincie, de stad Kortrijk, maar ook andere provincies en steden zoals Brugge en Antwerpen deden mooie giften. Verenigingen zoals het Davidsfonds en studentenverenigingen deden ook hun bijdrage. Opvallend is dat er ook een gift van 50 frank was door het bekende Amerikaanse circus Barnum and Bailey. Uiteindelijk bleek dat er 6000 frank over was na het sluiten van de boeken. Hiermee werd de zegepoort aan de ingang van het park gefinancierd (1909). Deze werd ontworpen door Brugs architect Jos Viérin. (zie 8)

Wat is er te zien?

Maagd van Vlaanderen

Op het hardstenen voetstuk zien we het mooie vergulde (bronzen) beeld die de Maagd van Vlaanderen voorstelt, allegorisch symbool van de fel bevochten vrijheid. In haar ene hand houdt ze de leeuw van Vlaanderen vast -met losgebroken ketenen en brullend in de richting van de overwonnen Fransen- en in haar andere hand houdt ze een zeis vast. Rond 1900 dachten de historici nog verkeerdelijk dat dit de goedendag was. (zie 1, 3)

Stenen beeldengroep 1

Een Vlaamse krijger neemt afscheid van zijn vrouw en zijn kind.

Boven deze beeldengroep zien we de Onze Lieve Vrouw van Groeninge. Het verwijst naar een beeld uit de 13de eeuw dat nog steeds te bezichtigen is in de Sint-Michielskerk te Kortrijk. Paus Honorius IV zou het ivoren beeld aan gravin Beatrijs van Vlaanderen -toen weduwe van graaf Willem van Dampierre- geschonken hebben in 1285. Beatrijs stichtte de Groeningeabdij te kortrijk en deed het beeld cadeau. Dit beeld werd gedurende zijn hele geschiedenis tot vandaag aanbeden. (zie 6, 7)

Op het hachelijkste moment van de guldensporenslag, toen de strijd voor de Vlamingen helemaal verloren leek, zou -volgens de legende- Gwijde van Namen (tweede zoon van Gwijde van Dampierre, graaf van Vlaanderen) zijn ogen gericht hebben naar de abdij van Onze Lieve Vrouw van Groeninge en met luide stem geroepen hebben 'Hemelse Koninginne, hulpe mi ute deser noot'. Uiteindelijk schonk Onze Lieve Vrouw van Groeninge dan de zege aan het Vlaamse leger. (zie 7)

Stenen beeldengroep 2

Robert d'Artois (Robrecht van Artesië), de aanvoerder van het Franse leger, ligt naast zijn paard Morel.

Robrecht was petekind en neef van de eerder genoemde Beatrijs en was bij zijn tante in Kortrijk opgevoed. Hij kende dus de streek goed. Toen de strijd voor de Fransen verloren leek, viel hij -volgens de legende- zelf aan en reed recht naar de leeuwenvlag en scheurde deze in stukken. Willem van Saeftinge, een lekenbroeder uit 'Ter Doest' haalde met een forse slag uit naar Morel, het paard van Robrecht, en velt het. Hierna wordt Robrecht zelf meedogenloos afgeslacht. (zie 7)

We zien ook nog het wapenschild van Vlaanderen en dat van Kortrijk.

Op zondagmorgen 16 juni 1918 wordt Kortrijk getroffen door een bombardement waarbij 2 doden en 7 gewonden vallen. De sporen van dit bombardement zijn nog steeds te zien aan de knie en dij van het paard (zie 2 en de foto met pijl).

Stenen beeldengroep 3

De Vlamingen komen weer thuis. Een ridder en een ambachtsman verbroederen (zie 1). Volgens (8) gaat het niet om een ambachtsman maar over een magistraat die de hand van een overwinnaar drukt en een lauriertak boven zijn hoofd houdt. Een soldaat verkondigt de overwinning door te blazen op een bazuin, een voorloper van de trompet.

De achterkant

Aan de achterkant van het monument is onderstaande tekst terug te vinden.