In de lagere school leerden wij al dat de Guldensporenslag op 11 juli 1302 plaats vond aan de Groeningebeek in Kortrijk. In dit artikel zullen we het niet hebben over de slag zelf, maar we onderzoeken waar de Groeningebeek zich eigenlijk bevond of bevindt. Kunnen we deze vandaag nog terugvinden?

Op zoek

We citeren het RUP (Ruimtelijk UitvoeringsPlan) Groeningebeek uit 2003 (zie 1): "Langs de Graaf Gwijde van Namenstraat bevindt zich het enige overgebleven fragment van de Groeningebeek, uitgediept in opdracht van dokter E. Lauwers om er een vijver van te maken. Deze Groeningebeek heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van de Guldensporenslag in 1302."

Het besluit is dat er dus in elk geval in 2003 een laatste restje van de Groeningebeek is overgebleven. In datzelfde RUP lezen wij echter ook nog:

"Het restant van de Groeningebeek moet als een open waterpartij (vijver) behouden worden en mag noch overwelfd, noch overkraagd worden door nieuwe gebouwen. Deze Groeningebeek heeft immers een belangrijke cultuurhistorische waarde (link met Guldensporenslag van 1302). Vanuit de Graaf Gwijde Van Namenstraat moet een open zicht behouden worden op het park en het restant van de Groeningebeek."

Het is dus duidelijk dat dit nog steeds te vinden moet zijn, dus kunnen wij op onderzoek trekken naar de Graaf Gwijde Van Namenstraat om daar het laatste restantje van de legendarische beek te ontdekken. En inderdaad: volgend herdenkingsteken is daar terug te vinden (zie foto). Het open zicht op het park en de waterpartij lijkt echter niet zo open meer te zijn, maar gelukkig is het park open voor het publiek (aan woonzorgcentrum de Korenbloem). Met veel fantasie kan in de uitgediepte vijver nog ingebeeld worden dat dit vroeger een beek was.

Waar is/was de rest van de beek heen?

Hier hebben we wat geluk gehad: in (2) vinden we namelijk op de achterflap een kaartje terug van waar de Groeningebeek in 1302 liep en met een afbeelding van nu nog bestaande straten. (2) dateert zelf al uit 1962 en het is onduidelijk hoe nauwkeurig deze voorstelling is. Op basis van dit kaartje hebben wij de Groeningebeek op een recente kaart gezet (zie afbeelding). Het is duidelijk dat de Groeningebeek inderdaad liep daar waar de eerder bezochte vijver zich bevindt. Het blijkt echter niet correct dat de vijvers bij de VETEX ook restanten zijn van de Groeningebeek zoals je op sommige plaatsen kunt lezen.

De Groeningebeek was redelijk breed: op sommige plaatsen 7 meter breed en 3 meter diep (zie 2, blz 8). Bijna overal is ze nu overwelfd, verlegd of verdwenen.

Het slagveld van 1302

Een andere belangrijke beek in 1302 was de Grote of St.-Jansbeek. Deze kwam samen met de stadsgrachten ter hoogte van de hoofdingang van de K-in-Kortrijk aan de Veemarkt en liep net ten zuiden van het huidige Groeningemonument verder naar de Groeningebeek waarmee ze samenkwam ter hoogte van het eerder vermelde park aan woonzorgcentrum de Korenbloem.

Het centrale slagveld waar de hoofdaanvallen in 1302 plaatsvonden, is te situeren in het gebied dat in het westen begrensd werd door de stadsgracht lopende achter het begijnhof en de OLV-Kerk, in het zuiden door de Grote of St.-Jansbeek, in het oosten door de Groeningebeek en in het noorden door de Leie (met tussen de Leie en het slagveld nog de toenmalige abdij van Groeninge, die zich bevond tussen de huidige Abdijkaai -die zijn naam hieraan dankt- en de monding van de Groeningebeek in de Leie. (zie 3)