In 1997 begonnen de recentste Leiewerken met de aanleg van het Albertpark, de Dambrug en de Budabrug. Deze werken vormden het beginpunt van de prachtige transformatie die Kortrijk nog steeds ondergaat. Vorig jaar werden de verlaagde Leieboorden geopend en de stad is van plan de verlaging verder te zetten richting Kortrijk Weide. Bovendien zijn er ook nog plannen om aan de Budatip een voetgangersbrug -de Reepbrug- te bouwen. Daarnaast plant men om de spoorwegbrug -de Drie Duikers- te vervangen. In deze reeks artikels komen alle bruggen aan bod. We beginnen met de Dambrug.

Geschiedenis

Tegenwoordig wordt de identiteit van Kortrijk voor een groot stuk bepaald door haar ligging langs het water. Aan de ene kant hebben we het kanaal Bossuit-Kortrijk, maar de echte blikvanger is uiteraard de Leie en het door de Leie gevormde Buda-eiland. Dit eiland is echter pas rond 1400 tot stand gekomen door het uitgraven van de nieuwe Leie rondom ondermeer het O.L.V-hospitaal. Daar waar vroeger de Leie in een kronkelende lijn langs de stad liep, werd nu dus het Buda-eileind gevormd (Voorheen was dit Pamele). Dit eiland was echter een stuk kleiner dan nu het geval is. De nieuwe Leie stroomde vroeger via de Dam en kwam weer samen met de andere Leie-arm aan de Broeltorens.

Een volgende belangrijke wijziging aan de Leie vond plaats in 1912-1913. Dan werd een nieuwe Leie-arm uitgegraven tussen de huidige Groeningebrug en de huidige Buda-brug. De Leie aan de Dam werd gedempt. Dit werd dan de vernieuwde Nieuwe Leie, terwijl het stuk aan de Broeltorens de Oude Leie werd genoemd. De eerste wereldoorlog brak echter een jaar later uit, waardoor de werken pas in 1920 vervolledigd werden. Uit respect voor de oorlogsslachtoffers werden in 1925 de twee nieuwe oevers van de Leie respectievelijk de Ijzerkaai en de Diksmuidekaai genoemd. Het stuk Leie aan de Broeltorens was voorheen de Grote Leie terwijl dit tegenwoordig de kleinste Leiearm is. De huidige damkaai was toen nog een verderzetting van de Leieoever aan de Dam en heette toen zelf ook nog Dam.

De eerste Dambrug -toen nog aan het uiteinde van de Dam- werd nog voor het uitgraven van de nieuwe Leie-arm voltooid (1912-1913). Deze brug verbond beide oevers van de Nieuwe Leie (Terwijl de huidige Dambrug de Oude Leie overspant). In oktober 1918 werd de brug echter al vernield. Hierna werd de brug hersteld,maar de brug werd opnieuw opgeblazen in 1940 en pas in 1950 herbouwd (tussen 27 juni 1949 en juli 1950, zie 7).

In die tijd gebeurde het nog de oude Leie overstroomde en het stadscentrum blank zette zoals bijvoorbeeld op 15 december 1966. Om deze problematiek de wereld uit te helpen en om het scheepvaartverkeer te bevorderen werd rond de millenniumwisseling de Nieuwe Leie rechtgetrokken, verbreed en uitgediept. Bij deze ingreep verdween de oude Dambrug en maakte plaats voor een nieuwe, die nu in plaatse van de Nieuwe Leie de Oude Leie overspant. Dit is de huidige Dambrug.

Merk op bijgevoegde afbeeldingen op hoe de brug er voorheen uitzag en de nieuwe Leie overspande (vooraleer deze rechtgetrokken werd, mooi te zien op tweede foto). Beelden van de allereerste brug zijn terug te vinden op de beeldbank van Kortrijk.

De Nieuwe Dambrug

De nieuwe Dambrug -een betonliggerbrug- is de eerst aangelegde brug van de nieuwe doortocht van de Leie in Kortrijk. Deze brug overspant het de oude Leie, het deel van de Leie waar de Broeltorens staan. De andere arm van de Leie -waar nu het grote scheepsverkeer passeert- wordt ook wel de nieuwe Leie genoemd.

Belangrijkste reden voor het plaatsen van de nieuwe bruggen was het rechttrekken van de Leie en het verhogen van de bruggen om grotere schepen te kunnen ontvangen. Waar de Leie vroeger stroomde, had je vroeger de oude Dambrug. Dit stuk werd volledig drooggelegd en gebruikt voor een nieuw stadspark met sedert 2011 een zomerbar: Buda Beach. Op bijgaande afbeeldingen uit de Kortrijkse Beeldbank is de eerst de oude Dambrug te zien met daarnaast een afbeelding met zowel oude als nieuwe Dambrug. Hier is mooi te zien dat de bruggen eigenlijk elk een andere arm van de Leie overspannen.

Op het eerste zicht lijkt dit een eenvoudige brug, maar niets is minder waar. De inplanting van de brugpeilers lijkt namelijk bijna tegennatuurlijk.

De brug dankt haar naam -zoals eerder beschreven- aan de Damkaai, de kaai die langs de oude Leie loopt van de hoek Dam/Broelkaai (bij de Broeltorens) naar de Dambrug. Dit was vroeger ook de Dam, maar kreeg in 1925 een aparte benaming.

(Bronnen: zie 1 blz. 92, 2 pg 32-35, 3 blz 36-38, 5 bevat afbeelding van nieuw tracé Leie op oude kaart Kortrijk.)